Het januari-effect - duidelijk patroon of schijnvertoning?

[Leren traden]

Marktdeelnemers debatteren al lange tijd over de vraag of seizoensgebonden patronen überhaupt werken op de aandelenmarkt. Vaak kan deze vraag nauwelijks afdoende worden beantwoord. Niettemin heeft onderzoek vier seizoensgebonden patronen aan het licht gebracht die over lange perioden steeds opnieuw kunnen worden waargenomen: Maandwisseling, verkoop in mei, eindejaarsrally en januari-effect. Het januari-effect beschrijft het verschijnsel dat vooral kleine aandelen (small caps) in de eerste maand van het jaar bovengemiddelde rendementen opleveren. Laten we eens kijken hoe dit zich de afgelopen 13 jaar op de Duitse aandelenmarkt heeft ontwikkeld. Voor de DAX was het gemiddelde resultaat een minimaal verlies, terwijl de resultaten voor de SDAX aanzienlijk beter waren. De small caps deden het beter in 10 van de 13 jaar, met een gemiddelde van 3,31 procent per maand (op jaarbasis ongeveer 40 procent). Kortom: een zeer duidelijk januari-effect.

Maar om met zekerheid te kunnen zeggen dat het effect bestaat, moeten we naar langere perioden kijken. In een langetermijnstudie van de Universiteit van Kansas werd het verschil tussen de maand januari en de rest van het jaar onderzocht voor de periode van 1927 tot 2004. Het resultaat: in elk decennium presteerde een evenredig gewogen aandelenportefeuille beter dan in januari.

Het is ook interessant om te kijken naar de Amerikaanse Russell-indexen van 1979 tot 2015. De verhouding tussen de small-cap Russell 2000-index en de large-cap Russell 1000-index laat zien dat de rendementen medio december al overhellen in het voordeel van small caps. In januari won de Russell 2000 gemiddeld meer dan 1% ten opzichte van de zwaargewichten.

Allemaal goed en wel, maar hoe kan het effect verklaard worden? De klassieke benadering van de theorie van de financiële markten is dat vooral particuliere beleggers tegen het einde van het jaar aandelen verkopen om fiscale redenen. Op die manier worden eventuele verliezen gerealiseerd en worden zij effectief voor belastingdoeleinden. In januari worden dan weer nieuwe investeringen gedaan, waardoor de aandelenkoersen doorgaans stijgen ten opzichte van de markt als geheel. Aangezien particuliere beleggers zich overwegend richten op kleinere bedrijven, treedt het effect volgens de theorie vooral op bij small caps. Een alternatieve verklaring is dat bonusuitkeringen vaak in januari worden uitbetaald en gedeeltelijk in aandelen worden belegd.

Wat is het addertje? Helaas kunnen beleggers er, vooral in dalende markten, niet op vertrouwen dat de rendementen in januari daadwerkelijk positief zijn, zelfs niet wanneer small caps beter presteren dan large caps (2008 en 2009). Er zijn ook jaren waarin large caps in januari iets beter presteren (2011, 2012, 2015). Toch is er een timingvoordeel verbonden aan het opvoeren van de aankopen in december en het niet verkopen vóór eind januari. Op die manier kan de anomalie op lange termijn een paar extra percentages opleveren.

Een indicator met een soortgelijke naam is de januari-barometer, maar verwar deze niet! Dit werd in 1972 geïntroduceerd door Yale Hirsch in de Stock Trader's Almanac en stelt dat januari of de eerste vijf handelsdagen in januari de richting bepalen voor het hele jaar. Langdurige studies hebben echter aangetoond dat deze correlatie niet waar is, aangezien de rendementen in januari in regressies gemiddeld slechts 5% van de jaarlijkse rendementen verklaren. Met andere woorden: in tegenstelling tot wat sommige beursgoeroes beweren, is het niet mogelijk om in januari te beoordelen of het een goed of een slecht beursjaar zal worden.

---

"Wat voor de meerheid te hoog en te riskant lijkt, wordt meestal hoger en wat laag en goedkoop lijkt, wordt meestal lager."

- William O'Neil -